Budownictwo jest branżą niosącą ze sobą duże ryzyko dla zdrowia i życia pracowników. Zagrożenia mogą wynikać z rozmaitych przyczyn. W miejscu, w którym następuje nagromadzenie dużej ilości ludzi oraz różnego rodzaju ciężkiego sprzętu, maszyn i materiałów budowlanych powinny zostać podjęte szczególne środki ostrożności, które zminimalizują ryzyko ewentualnych wypadków.

Prace budowlane, postrzegane są jako szczególnie niebezpieczne. Panująca w społeczeństwie opinia  ma swoje uzasadnienie - w trakcie prowadzenia prac na budowach często dochodzi do wypadków. Niektóre z nich są niegroźne, inne, niestety, śmiertelne. Choć przyczyny wypadków mogą być rozmaite (organizacyjne, techniczne itp.), za najczęstszą przyczynę podaje się czynnik ludzki. Nieodpowiedzialne zachowanie pracowników w trakcie prac na budowie może prowadzić do bardzo niebezpiecznych sytuacji. Dodatkowe zagrożenie wynikać może z tego, że prace budowlane zwykle prowadzone są na różnych poziomach. Przyjmując za poziom wyjściowy powierzchnię terenu, mogą one obejmować roboty wykonywane poniżej poziomu gruntu – wykopy, studnie itd.; na poziomie gruntu lub powyżej niego – np. budynki. W każdym z powyższych przypadków może mieć miejsce prowadzenie prac na wysokości.

Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z przepisami prawa, obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznego stanowiska pracy. Zasada ta nabiera szczególnego znaczenia w przypadku prowadzenia robót na wysokości. Praca ta, jako szczególnie niebezpieczna wymaga podjęcia specjalnych środków ostrożności. W grę wchodzi zarówno wprowadzenie środków ochrony zbiorowej, jak i indywidualnej. W tym drugim przypadku chodzi o sprzęt alpinistyczny przemysłowy, który, co istotne, powinien zostać każdorazowo odpowiednio dobrany do warunków panujących na konkretnym stanowisku pracy. Pracownicy prowadzący prace na wysokości powinni stosować sprzęt alpinistyczny dostosowany do rodzaju wykonywanych prac, np.: szelki bezpieczeństwa, linki bezpieczeństwa, amortyzatory, uprzęże itp. Systemy zabezpieczeń powinny posiadać atesty oraz być co jakiś czas sprawdzane pod kątem ich bezpiecznego użytkowania. Jak wyglądają tego rodzaju zabezpieczenia można zobaczyć na stronie internetowej http://protekt.com.pl/.

Środki ostrożności

Jedną z podstawowych przyczyn wypadków, do których dochodzi podczas wykonywania prac na wysokości, jest nieodpowiednie zrozumienie przekazywanych przez osoby nadzorujące prace informacji, dotyczących sposobów postępowania mających zapewnić bezpieczeństwo, lub całkowita nieznajomość tych informacji. Dlatego, szczególnie ważne jest, by wypracować skuteczny i efektywny sposób komunikowania się na budowie, a także to, by środki ostrożności przestrzegane były zarówno przez pracowników, jak i pracodawców. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa powinny zostać przedstawione osobom pracującym na budowie w sposób jasny i klarowny. W obowiązku pracodawcy pozostaje udostępnienie czytelnego i jasno sprecyzowanego instruktażu, określającego sposób zachowania się na budowie, w tym w trakcie prac wysokościowych. Instruktaż powinien określać też: rodzaje zagrożeń, informacje o rodzaju prowadzonych prac, określać wymagania dotyczące bezpieczeństwa, jak również zakres i sposób użytkowania sprzętu budowlanego. Wszelkie wątpliwości dotyczące zapisów instruktażu powinny być na bieżąco wyjaśniane i rozwiewane.

Czynnik ludzki

Jak wskazują badania, główną przyczyną wypadków na budowie pozostaje błąd ludzki. Nagminne jest lekceważenie zaleceń dotyczących bezpieczeństwa, np. poruszanie się po konstrukcjach bez jakiegokolwiek zabezpieczenia, brak stosowania kasków ochronnych itp. Takie zachowanie stwarza ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. Zasadne staje się wtedy włączenie elementów instruktażu do każdej przedzmianowej odprawy pracowników. Spowoduje to zminimalizowanie ryzyka powodowanego błędem w komunikacji na linii pracodawca – pracownik.

Zapobieganie zagrożeniom

Zgodnie z polskimi oraz europejskimi przepisami, pracodawca zobowiązany jest zapobiegać zagrożeniom, jakie mogą występować dla pracowników wykonujących prace na wysokości, poprzez wyposażenie ich w adekwatne do rodzaju wykonywanych prac, środki chroniące przez upadkiem. Do każdego stanowiska pracy należy dobrać najodpowiedniejszy ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa sprzęt, który pozwoli zminimalizować ryzyko upadku z wysokości. W ramach zabezpieczeń mogą zostać wybrane środki ochrony indywidualnej lub zbiorowej. Wśród tych pierwszych wymienić należy m.in.:

• pasy bezpieczeństwa oraz szelki bezpieczeństwa – wraz z linkami bezpieczeństwa  chronią  przed upadkiem z wysokości lub też istotnie ograniczają niekorzystne skutki tego upadku;
• urządzenia samoblokujące - instaluje się je pomiędzy linką bezpieczeństwa a punktem ich mocowania przytwierdzonym do stałego elementu budowli;
• amortyzatory spadania – mocowane są do linek bezpieczeństwa, dzięki czemu łagodzą oddziałujące na pracownika w trakcie spadania siły.

Do środków ochrony zbiorowej natomiast należą m.in.: balustrady, barierki, siatki ochronne oraz pokrywy otworów.