Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się ognia, budynki dzieli się na odpowiednie strefy pożarowe. Oddzielenia poszczególnych stref muszą spełniać określone wymagania, również w odniesieniu do elementów osłabiających ich parametry, takich jak drzwi czy przepusty instalacji. Co ciekawe, tym drugim stawia się wyraźnie większe wymogi, niż tym pierwszym. Sprawdźmy, co mówią przepisy i jak dobrać technologie gwarantujące zatrzymanie pożaru w danej strefie.

Instalacje grzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne. Z jednej strony żaden współczesny budynek użytkowy czy mieszkalny nie jest w stanie się bez nich obejść. Z drugiej – stanowią one newralgiczny element z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego. Zwłaszcza, jeśli po obu „stronach” znajdują się oddzielne strefy pożarowe.

– W warunkach ewentualnego pożaru, rury z palnych tworzyw sztucznych deformują się, topią i spalają, otwierając przestrzeń przez którą do sąsiedniej strefy bezpośrednio może przenikać nie tylko dym i trujące gazy, ale też i ogień – wyjaśnia Paweł Stankiewicz, ekspert firmy Owens Corning PAROC Polska. – Niepalne przewody metalowe, np. ze stali, miedzy czy żeliwa, nie przyczyniają się być może w tak znaczący sposób do rozprzestrzeniania pożaru, aczkolwiek w przypadku braku odpowiedniej izolacji, mogą stosunkowo szybko nagrzewać się i przewodzić ciepło, powodując zapłon stykających się z nimi materiałów. Możliwe jest też rozszczelnienie instalacji i samego przepustu, a w konsekwencji przenikanie toksycznego dymu i ognia do sąsiedniej strefy – dodaje.

Z powyższych względów, zarówno same przewody, jak i przepusty instalacyjne przechodzące przez strefy pożarowe wymagają odpowiedniego zabezpieczenia, uszczelnienia i wykończenia.

Rzut oka na przepisy

Zgodnie z obowiązującymi Warunkami Technicznymi, aby obiekt mógł uzyskać odpowiednie odbiory techniczne, ściany i stropy pełniące funkcję oddzielenia przeciwpożarowego muszą być wykonywane z materiałów niepalnych i odpowiadać wymaganiom nośności (R), szczelności (E) oraz izolacyjności (I) ogniowej, zgodnie z poniższą tabelą.

Dokładne wymagania dla samych przepustów instalacyjnych określa §234 Warunków Technicznych, w którym możemy przeczytać, że:

• Przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) wymaganą dla tych elementów.
• Dopuszcza się nieinstalowanie przepustów, o których mowa w ust. 1, dla pojedynczych rur instalacji wodnych, kanalizacyjnych i ogrzewczych, wprowadzanych przez ściany i stropy do pomieszczeń higienicznosanitarnych.
• Przepusty instalacyjne o średnicy większej niż 0,04 m w ścianach i stropach pomieszczenia zamkniętego, dla których wymagana klasa odporności ogniowej jest nie niższa niż EI 60 lub REI 60, a niebędących elementami oddzielenia przeciwpożarowego, powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) ścian i stropów tego pomieszczenia.
• Przejścia instalacji przez zewnętrzne ściany budynku, znajdujące się poniżej poziomu terenu, powinny być zabezpieczone przed możliwością przenikania gazu do wnętrza budynku.

Jak można wywnioskować z powyższych zapisów, Warunki Techniczne wymagają od przepustów jedynie szczelności (E) i izolacyjności ogniowej (I) ponieważ przepusty nie są elementami konstrukcyjnymi budynku. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że jeżeli przepust instalowany jest we fragmencie przegrody oddzielenia przeciwpożarowego, który jest klasyfikowany tylko z uwagi na kryterium szczelności ogniowej (E), to powinien spełniać obydwa kryteria, czyli szczelności (E) i izolacyjności ogniowej (I).

Czym i jak zabezpieczyć przepusty instalacyjne?

O tym, jak prawidłowo zabezpieczyć przepust instalacyjny decyduje kilka czynników, w tym materiał, z którego wykonana jest dana rura oraz jej ewentualna izolacja (wspomniane na początku przewody palne i niepalne), średnica rury i grubość jej ścianki, rodzaj (ściana, strop), materiał i grubość przegrody, a także wymagana klasa odporności ogniowej EI.

Warto też wziąć pod uwagę korzyści, jakie wynikają z zabezpieczenia zarówno samego przepustu, jak i przechodzących przez niego instalacji grzewczych, wentylacyjnych czy kanalizacyjnych rozwiązaniami od jednego producenta. Wykonawcy systemów HVAC mogą stosować wyszczególnione w projekcie technologie izolacyjne, a branża sanitarna czy nawet elektrycy – „swoje” preferowane rozwiązania, co może stwarzać pewne problemy z gwarancją i przy odbiorze.

Zarówno do wypełnienia przestrzeni przepustu w przegrodzie, jak i samych przewodów instalacyjnych, wykorzystać można odpowiednie, wytrzymałe rozwiązania izolacyjne na bazie wełny mineralnej. Przestrzeń pomiędzy rurami a konstrukcją oddzielenia przeciwpożarowego wypełnić można wełną kamienną o gęstości co najmniej 150 kg/m3, która tworzy ochronny kołnierz wokół przejścia przewodu przez przegrodę. Wełna kamienna, jako materiał niepalny i niezwykle wytrzymały, opiera się temperaturom sięgającym nawet 1000°C, nie rozprzestrzeniając przy tym ognia, nie wytwarzając płonących kropli i wydzielając jedynie śladowe ilości dymu.

– Z myślą o bezpieczeństwie ogniowym instalacji i przepustów pomiędzy strefami pożarowymi, projektantom i wykonawcom proponujemy kompleksowe rozwiązanie w postaci płyt PAROC Pyrotech Slab 160 do wypełnień otworów przejść instalacyjnych w ścianach i stropach, w połączeniu np. z niepalnymi otulinami PAROC Hvac Section AluCoat T, które stanowią uzupełnienie systemów przejść rur niepalnych – podsumowuje Paweł Stankiewicz.